Dynia – jakie ma właściwości i wartości odżywcze?

Dynia – to warzywo czy owoc?

Dynia to symbol jesieni, kojarzący się z ciepłem, aromatycznymi potrawami i bogactwem kolorów. Ceniona jest nie tylko za swoje walory kulinarne, ale także za liczne prozdrowotne właściwości. Odmiany takie jak Hokkaido czy piżmowa podbijają serca kucharzy i smakoszy na całym świecie. Bogata w witaminy, minerały i antyoksydanty, dynia jest zdrowa i stanowi cenne uzupełnienie diety. Okazuje się, że znajduje swoje miejsce także jako składnik kosmetyków.

Choć w kulinariach dynia traktowana jest powszechnie jako warzywo, z botanicznego punktu widzenia jest to owoc. Dokładniej, dynia klasyfikowana jest jako jagoda, a jej specyficzna odmiana to pestkowiec. Charakteryzuje się ona tym, że powstaje z zalążni kwiatu, zawiera nasiona (pestki) i ma miąższ otaczający te nasiona. W codziennym użyciu i w kuchni jednak, ze względu na niską zawartość cukru i sposób wykorzystania (zazwyczaj w potrawach wytrawnych), dynia funkcjonuje jako warzywo.

Jakie właściwości ma dynia? Czy jest zdrowa?

Tak, dynia jest zdrowa i posiada szereg imponujących właściwości prozdrowotnych, które sprawiają, że naprawdę warto ją jeść. Jej bogactwo składników odżywczych to klucz do wielu korzyści dla organizmu.

• Dynia jest bogata w karotenoidy, takie jak beta-karoten, alfa-karoten i beta-kryptoksantyna, które nadają jej pomarańczowy kolor. W organizmie karotenoidy przekształcają się w witaminę A, ale same w sobie są również potężnymi przeciwutleniaczami. Chronią komórki przed uszkodzeniami spowodowanymi przez wolne rodniki, zmniejszając ryzyko chorób przewlekłych i opóźniając procesy starzenia.

• Wysoka zawartość beta-karotenu oraz luteiny i zeaksantyny sprawia, że dynia jest niezwykle korzystna dla zdrowia oczu. Pomaga chronić siatkówkę przed uszkodzeniami oksydacyjnymi i zmniejsza ryzyko zwyrodnienia plamki żółtej oraz zaćmy.

• Dynia dostarcza znacznych ilości witaminy C i witaminy A (dzięki karotenoidom), które są kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego. Wspomagają produkcję białych krwinek i wzmacniają bariery ochronne organizmu.

• Potas, którego dynia jest dobrym źródłem, pomaga w regulacji ciśnienia krwi. Zawarty w niej błonnik wspiera obniżanie poziomu cholesterolu, co przekłada się na lepszą kondycję układu krążenia.

• Zarówno miąższ, jak i pestki dyni są źródłem błonnika pokarmowego. Błonnik reguluje pracę jelit, zapobiega zaparciom i sprzyja utrzymaniu zdrowej mikroflory jelitowej.

Jakie wartości odżywcze?

Dynia, zwłaszcza jej jadalne odmiany jak Hokkaido czy piżmowa, to warzywo o imponujących wartościach odżywczych przy stosunkowo niskiej kaloryczności. Dostarczają wielu ważnych składników pokarmowych, takich jak:

• witamina A (w postaci beta-karotenu), witamina C, witaminy z grupy B (B1, B2, B3, B6, kwas foliowy), a także witamina E i K,

• minerały – potas, magnez, żelazo, fosfor, cynk, miedź i mangan,

• błonnik pokarmowy – wspomaga trawienie i sytość,

• antyoksydanty – karotenoidy (beta-karoten, alfa-karoten, luteina, zeaksantyna), a także inne polifenole,

Warto włączyć ją do codziennej diety, aby wzbogacić ją o cenne składniki.

Ile dynia ma kalorii, węglowodanów i jaki indeks glikemiczny?

Jest to również idealne warzywo na odchudzanie ze względu na niską kaloryczność i wysoką zawartość błonnika. Ma także umiarkowaną zawartość węglowodanów, co czyni ją dobrym wyborem w wielu dietach.

100 g świeżej dyni (miąższu) dostarcza zazwyczaj około 26 kcal. Jest to więc produkt o bardzo niskiej wartości energetycznej. Zawiera około 6.5 grama węglowodanów na 100 gramów, z czego około 2.5 grama to błonnik pokarmowy.

Indeks glikemiczny (IG) dyni waha się, ale zazwyczaj klasyfikowany jest jako średni, około 65–75. Mimo to, ze względu na niską zawartość węglowodanów w porcji, ładunek glikemiczny (GL) jest niski, co oznacza, że spożycie typowej porcji dyni nie powoduje gwałtownych skoków poziomu cukru we krwi. To sprawia, że dynia może być bezpiecznie łączona w diecie osób z cukrzycą czy insulinoopornością, pod warunkiem umiarkowanego spożycia i uwzględnienia jej w ogólnym bilansie węglowodanowym posiłku.

Czy dynia jest lekkostrawna? Czy powoduje wzdęcia?

Tak, dynia jest lekkostrawna dla większości osób. Jej miąższ ma delikatną konsystencję po ugotowaniu, a błonnik zawarty w dyni jest zazwyczaj dobrze tolerowany przez układ pokarmowy. Jest często polecana w dietach łatwostrawnych, dla dzieci oraz osób starszych.

Dynia zasadniczo nie jest warzywem wzdymającym. W rzadkich przypadkach, u osób szczególnie wrażliwych na błonnik lub z problemami jelitowymi, większe porcje mogą sporadycznie wywołać lekki dyskomfort. Nie jest to jednak typowa reakcja. Pestki dyni, spożywane w dużych ilościach, mogą być nieco bardziej wzdymające ze względu na większą zawartość błonnika i tłuszczu, ale umiarkowane porcje są zazwyczaj dobrze tolerowane.
 

Dynia w kosmetologii – jak się ją wykorzystuje?

Dynia jest coraz częściej doceniana w kosmetologii ze względu na bogactwo składników odżywczych, które pozytywnie wpływają na skórę i włosy. Wykorzystuje się zarówno miąższ, jak i pestki oraz pozyskiwany z nich olej.

Miąższ dyni jest cennym składnikiem maseczek i peelingów. Jest bogaty w beta-karoten (prowitaminę A), witaminę C, enzymy i przeciwutleniacze. Działa nawilżająco, odżywczo i delikatnie złuszczająco.

Witaminy C i A stymulują produkcję kolagenu i elastyny, poprawiając jędrność i koloryt cery. Znajdziemy go w maseczkach enzymatycznych, peelingach oraz kremach nawilżających dla cery suchej i zmęczonej.

Olej z pestek dyni, pozyskiwany z nasion dyni wykazuje cenne właściwości pielęgnacyjne. Jest bogaty w nienasycone kwasy tłuszczowe (omega-3 i omega-6), witaminy (A, E, D), cynk i potas. Działa nawilżająco, regenerująco i przeciwzapalnie. Cynk wspomaga leczenie trądziku i reguluje pracę gruczołów łojowych, dlatego olej dyniowy jest ceniony w pielęgnacji cery problematycznej i tłustej. Kwasy tłuszczowe wzmacniają barierę lipidową skóry, zapobiegając utracie wody i poprawiając jej elastyczność. Olej ten jest wykorzystywany w serum do twarzy, kremach odżywczych, a także w kosmetykach do włosów (szamponach, odżywkach), gdzie wzmacnia włosy, nadaje im blask i zapobiega wypadaniu.

Pestki dyni w formie sproszkowanej mogą być również składnikiem naturalnych peelingów mechanicznych do twarzy i ciała, delikatnie usuwając martwy naskórek i wygładzając skórę.