Fitoestrogeny – czym są i w jakich produktach występują?

Czym są fitoestrogeny i kiedy się je stosuje?

Fitoestrogeny to związki pochodzenia roślinnego, które swoją budową i działaniem przypominają estrogeny. To podobieństwo sprawia, że potrafią się wiązać z receptorami estrogenowymi w organizmie, naśladując (choć z mniejszą intensywnością) działanie naturalnych hormonów produkowanych przez organizm. Hormony roślinne są wytwarzane przez rośliny jako ich naturalne metabolity i pełnią w nich funkcje ochronne oraz regulacyjne.

Ze względu na swoje właściwości, fitohormony roślinne są stosowane jako naturalne wsparcie podczas menopauzy, kiedy poziom estrogenów w organizmie gwałtownie spada. To właśnie ten spadek odpowiada za większość nieprzyjemnych objawów klimakterium. Fitoestrogeny mogą być stosowane jako uzupełnienie lub alternatywa dla hormonalnej terapii zastępczej (HTZ), szczególnie u kobiet, które z powodów medycznych nie mogą przyjmować hormonów.

Jest to zaletą w przypadku kobiet, które potrzebują łagodnego, naturalnego wsparcia, bez ryzyka związanego z silnym działaniem hormonów syntetycznych. Fitoestrogeny są szczególnie cenione przez kobiety poszukujące naturalnych metod terapii.

Na jakie objawy menopauzy pomagają fitohormony?

Okres klimakterium przynosi szereg uciążliwych dolegliwości, które mogą znacząco obniżać komfort życia. Na szczęście fitohormony mogą łagodzić wiele z nich, a każdy rodzaj tych związków ma nieco inne spektrum działania. Przyjrzyjmy się najważniejszym fitoestrogenem i ich wpływowi na organizm.

Soja

Zawarte w soi genisteina i daidzeina mogą skutecznie łagodzić uderzenia gorąca i nocne poty – jedne z najbardziej uciążliwych objawów menopauzy. Badania pokazują, że regularne spożywanie produktów sojowych może zmniejszyć częstotliwość uderzeń gorąca. Dodatkowo, związki te wspierają układ sercowo-naczyniowy i mogą pomagać w utrzymaniu prawidłowej gęstości kości, co jest niezwykle istotne w okresie zwiększonego ryzyka osteoporozy.

Czerwona koniczyna

Wyciąg z czerwonej koniczyny jest szczególnie bogaty w izoflawony (biochanina A i formononetyna), które w organizmie przekształcają się w związki podobne do tych zawartych w soi. Czerwona koniczyna wykazuje silne działanie łagodzące wobec uderzeń gorąca, nocnych potów oraz zaburzeń nastroju. Dodatkowo, może wspomagać zdrowie układu moczowego i wpływać korzystnie na kondycję skóry, włosów i paznokci, które często cierpią w okresie menopauzy z powodu niedoboru estrogenów.

Siemię lniane

Siemię lniane zawiera lignany – fitoestrogeny o właściwościach antyoksydacyjnych. Mogą one łagodzić objawy menopauzy, wspierać równowagę cukru we krwi, poprawiać nastrój i nawilżenie błon śluzowych. Zawarty w siemieniu błonnik wspiera trawienie, co również bywa istotne w okresie menopauzy.

Chmiel

Chmiel jest znany przede wszystkim jako składnik piwa, jednak zawarte w nim prenyloflawonoidy (szczególnie 8-prenylnaringenina) wykazują jedno z najsilniejszych działań estrogennych wśród fitoestrogenów. Wyciąg z chmielu może łagodzić uderzenia gorąca, bezsenność i drażliwość. Jest szczególnie polecany kobietom zmagającym się z zaburzeniami snu w okresie menopauzy.

Warto podkreślić, że nowoczesne suplementy często zawierają kombinację różnych fitoestrogenów, by zapewnić synergistyczne działanie. Dzięki temu możesz jednocześnie korzystać z różnorodnych właściwości tych związków, otrzymując kompleksowe wsparcie dla organizmu podczas klimakterium. Pamiętaj jednak, że preparaty te, choć dostępne bez recepty, warto dobierać po konsultacji z lekarzem lub farmaceutą, szczególnie jeśli przyjmujesz inne leki.

Najsilniejsze fitoestrogeny – czy niektóre hormony roślinne działają lepiej?

W internecie często pojawia się określenie „najsilniejsze fitoestrogeny”, sugerujące, że im silniejszy związek, tym skuteczniejsze jego działanie. Rzeczywiście, poszczególne fitoestrogeny różnią się zdolnością wiązania z receptorami estrogenowymi. Jednak siła takiego wiązania nie zawsze przekłada się na lepszy efekt terapeutyczny. Skuteczność zależy od wielu czynników: rodzaju dolegliwości, indywidualnych potrzeb organizmu, a także od składu konkretnego preparatu. Dlatego często to właśnie połączenie różnych fitoestrogenów zapewnia najbardziej optymalne wsparcie.

Czy fitoestrogeny są bezpieczne, czy dają skutki uboczne?

Fitoestrogeny stanowią bezpieczne wsparcie, szczególnie dla kobiet, które z przyczyn medycznych nie mogą stosować klasycznej terapii hormonalnej (HTZ). Ich zaletą jest dostępność bez recepty i bardzo dobry profil bezpieczeństwa. Większość kobiet może stosować preparaty bez obaw o poważne skutki uboczne, jednak zawsze warto zachować rozsądek i umiar.

Fitoestrogeny a masa ciała

Nie ma dowodów, że fitoestrogeny powodują przyrost wagi. W niektórych badaniach wykazano, że składniki te – szczególnie z soi – mogą wspierać metabolizm. Najważniejsze jest jednak ogólne odżywianie i styl życia. Dieta bogata w warzywa, nasiona i produkty roślinne sprzyja utrzymaniu prawidłowej masy ciała. Warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem, zwłaszcza przy problemach z wagą lub chorobach metabolicznych.

Wpływ na piersi

Fitoestrogeny mogą wpływać na receptory estrogenowe w piersiach, ale ich działanie jest dużo słabsze niż syntetycznych hormonów. Nie stwierdzono, by umiarkowane dawki były szkodliwe, jednak kobiety z podwyższonym ryzykiem raka piersi powinny skonsultować suplementację z lekarzem. Niezależnie od stosowania fitoestrogenów, ważne są regularne badania piersi.

Nowotwory hormonozależne

Wpływ fitoestrogenów na nowotwory zależne od hormonów wciąż jest badany. Niektóre dane sugerują, że mogą mieć działanie ochronne, ale nie można tego jednoznacznie potwierdzić. Kobiety po chorobie nowotworowej lub z obciążeniem genetycznym powinny unikać samodzielnego stosowania fitoestrogenów bez porady lekarza.

Ryzyko zakrzepicy

Fitoestrogeny nie działają tak silnie jak hormony syntetyczne i zwykle nie zwiększają ryzyka zakrzepicy. Jednak osoby z zaburzeniami krzepliwości powinny zachować ostrożność i zasięgnąć opinii lekarza przed rozpoczęciem suplementacji.

Produkty najbogatsze w fitoestrogeny – jak ułożyć dietę?

Okres menopauzy to czas, kiedy szczególnie warto zadbać o zbilansowane odżywianie. Odpowiednio dobrana dieta może nie tylko dostarczyć cennych hormonów roślinnych, ale również wspomóc ogólne zdrowie i samopoczucie. Zaleca się zwiększenie spożycia produktów bogatych w wapń i witaminę D dla zachowania zdrowia kości oraz ograniczenie przetworzonej żywności, która może nasilać objawy klimakterium.

Produkt najbogatszy w fitoestrogeny to bez wątpienia soja i jej przetwory. Mleko sojowe, tofu, tempeh czy edamame zawierają znaczące ilości izoflawonów, które mogą łagodzić uderzenia gorąca i wspierać zdrowie kości. Nie musisz od razu przestawiać się na dietę wegetariańską – wystarczy, że 2–3 razy w tygodniu włączysz do swojego menu produkty sojowe, by odczuć ich korzystne działanie.

• Nasiona są również znakomitym źródłem naturalnych hormonów. Siemię lniane to prawdziwa skarbnica lignanów – potężnych antyoksydantów o działaniu estrogennym. Możesz dodawać zmielone nasiona lnu do koktajli, jogurtów czy domowych wypieków. Podobne właściwości, choć z nieco mniejszą zawartością lignanów, mają nasiona sezamu, słonecznika czy dyni.
• Wśród ziół zawierających fitoestrogeny warto wymienić lukrecję, szałwię i rumianek. Herbatki z tych ziół mogą stanowić nie tylko smaczny napój, ale również wsparcie dla organizmu w okresie menopauzy. Szczególnie szałwia jest ceniona za zdolność łagodzenia nadmiernej potliwości i uderzeń gorąca.
• Z owoców najbogatsze w fitoestrogeny są jabłka, granaty i suszone śliwki. Zawierają one związki estrogenopodobne oraz antyoksydanty wspierające ogólne zdrowie.
• Wśród warzyw wyróżniają się strączkowe, takie jak ciecierzyca, groch czy fasola. Są one nie tylko źródłem fitoestrogenów, ale również białka i błonnika, co czyni je jeszcze bardziej wartościowymi składnikami diety. Kapusta, brokuły i kalafior również zawierają związki o działaniu estrogennym i dodatkowo wspierają detoksykację organizmu.
• Warto wspomnieć, że fitoestrogeny występują także w chmielu – składniku piwa. Ze względu na obecność alkoholu, wysoki indeks glikemiczny oraz kaloryczność piwa, nie jest ono zalecane jako źródło fitoestrogenów.

Przy silniejszych objawach menopauzy warto rozważyć suplementację. Preparaty z czerwonej koniczyny lub koncentraty izoflawonów mogą skutecznie uzupełniać dietę.