Matcha – jakie ma właściwości i skutki uboczne?

Co to jest matcha i jakie są jej rodzaje?

Matcha to sproszkowana zielona herbata pochodząca z Japonii. Jej unikalność wynika ze specyficznego sposobu uprawy i przetwarzania. Na kilka tygodni przed zbiorami krzewy herbaciane są zacieniane, co zwiększa produkcję chlorofilu i aminokwasów, nadając jej intensywny, zielony kolor i słodszy smak. Po zbiorach liście są parowane, suszone i mielone na bardzo drobny proszek.

Wyróżniamy kilka rodzajów matchy, klasyfikowanych głównie ze względu na jakość i zastosowanie.

• Ceremonialna. Jest to odmiana najwyższej jakości. Produkowana jest z najmłodszych, najdelikatniejszych liści. Ma najjaśniejszy, intensywnie zielony kolor, słodki i łagodny smak umami, bez goryczki. Przeznaczona do picia tradycyjnego, np. podczas japońskiej ceremonii parzenia herbaty, przygotowywana z użyciem zestawu do matchy (w tym bambusowej miotełki chasen).
• Premium jest równiez wysokiej jakości, choć uznawana za nieco mniej wykwintną. Ma dobry smak i jest idealna do codziennego picia, zarówno na ciepło, jak i na zimno, często także z mlekiem.
• Kulinarna. Jest to najtańsza odmiana, przeznaczona do wypieków, deserów, smoothies, gdzie jej intensywny smak i kolor mają znaczenie. Może być nieco bardziej gorzka.

Oprócz klasycznej wersji, na rynku pojawiła się również niebieska matcha. Nie jest to jednak prawdziwa herbata, lecz sproszkowany kwiat klitorii ternateńskiej (lub ich mieszanka). Wersja niebieska  również ma właściwości prozdrowotne (np. antyoksydacyjne), nie zawiera kofeiny i wyróżnia się pięknym, intensywnie niebieskim kolorem, który zmienia się na fioletowy po dodaniu soku z cytryny.

Jakie ma właściwości ma matcha?

To prawdziwa skarbnica prozdrowotnych właściwości, wynikających z jej unikalnego składu. Ponieważ spożywa się cały liść herbaty, dostarcza znacznie więcej składników odżywczych niż tradycyjnie parzone zielone herbaty.

• Jest wyjątkowo bogata w katechiny, w tym epigallokatechinę galusan (EGCG), który jest silnym przeciwutleniaczem (antyoksydantem). Pomaga to w walce z wolnymi rodnikami, chroniąc komórki przed uszkodzeniami i wspierając ogólną odporność.
• Niektóre badania sugerują, że składniki sproszkowanej zielonej herbaty mogą wspierać metabolizm tłuszczów i sprzyjać termogenezie, co jest korzystne na odchudzanie.
• L-teanina, aminokwas obecny w matchy w dużych ilościach, działa relaksująco i poprawia koncentrację.
• Wysoka zawartość chlorofilu może wspierać funkcjonowanie wątroby odpowiedzialnej za procesy detoksykacyjne.
• Dostarcza również szeregu witamin, takich jak witamina A (beta-karoten), witamina C, witaminy z grupy B, oraz minerałów, w tym potasu, wapnia, żelaza i błonnika.

Ile matcha ma kalorii?

Sama w sobie jest produktem o bardzo niskiej kaloryczności. Jedna porcja (około 1–2 gramy proszku) zawiera zaledwie 3–6 kalorii. Jednak warto pamiętać, że często jest podawana z różnymi dodatkami, które znacząco zwiększają jej kaloryczność. Przykładowo matcha z dodatkiem mleka krowiego lub roślinnego (np. sojowego, owsianego) znacznie podnosi kaloryczność. Latte z matchy z mlekiem może mieć od 100 do nawet 250 kcal, w zależności od rodzaju mleka i dodatku syropów słodzących.

Czy matcha zawiera kofeinę i pobudza?

Tak, matcha zawiera kofeinę i zdecydowanie pobudza, ale w sposób nieco inny niż kawa. Zawartość kofeiny w sproszkowanej zielonej herbacie jest znacząca i waha się od 30 do 70 mg na jedną porcję (1–2 gramy proszku), w zależności od jakości i sposobu przygotowania. Dla porównania, filiżanka małej czarnej zawiera zazwyczaj 80–150 mg kofeiny.

To, co wyróżnia działanie pobudzające matchy, to obecność aminokwasu L-teaniny, która moduluje działanie kofeiny. Spowalnia jej wchłanianie i wydłuża czas jej działania, co przekłada się na bardziej równomierne i długotrwałe pobudzenie, bez nagłego "uderzenia" energii i późniejszego spadku, często obserwowanego po kawie.

Wycisza umysł, działa relaksująco, zmniejsza uczucie zdenerwowania i poprawia koncentrację. To połączenie sprawia, że picie matchy zapewnia stan „spokojnej czujności”, który jest ceniony w medytacji. Dlatego wiele osób wybiera ją zamiast kawy i innych napojów zawierających kofeinę, szukając łagodniejszego, a jednocześnie efektywnego pobudzenia, które nie wiąże się z uczuciem niepokoju.

Czy matcha podnosi ciśnienie?

Ze względu na zawartość kofeiny, matcha może nieznacznie podnieść ciśnienie krwi, zwłaszcza u osób wrażliwych na ten składnik. Jest to jednak zwykle efekt łagodniejszy i bardziej stopniowy niż w przypadku kawy. Dzieje się tak dzięki L-teaninie, która równoważy działanie kofeiny, zapobiegając gwałtownym skokom ciśnienia i kołataniu serca.

Osoby z nadciśnieniem tętniczym lub chorobami serca powinny zachować ostrożność i skonsultować spożycie matchy z lekarzem. U większości zdrowych osób umiarkowane spożycie napoju nie powinno stanowić problemu dla utrzymania wartości ciśnienia w normie.

Czy matcha odchudza?

Bywa promowana jako środek wspomagający odchudzanie, i choć sama w sobie nie jest magiczną tabletką, to pewne jej właściwości mogą sprzyjać redukcji wagi w ramach zbilansowanej diety i aktywnego trybu życia.

• Badania sugerują, że EGCG (galusan epigallokatechiny) i kofeina obecne w matchy mogą zwiększać termogenezę (spalanie kalorii) i utlenianie tłuszczów, co może przyspieszyć metabolizm.

• Naturalne pobudzenie wynikające z matchy może zwiększyć poziom energii i motywację do aktywności fizycznej, co z kolei sprzyja spalaniu kalorii.

• Niektóre osoby zgłaszają, że matcha pomaga w utrzymaniu uczucia sytości, co może ograniczać podjadanie i ułatwiać kontrolę porcji.

Ze względu na te efekty, matcha jest czasami składnikiem suplementów odchudzających, jednak jej skuteczność w tym zakresie jest najlepiej widoczna w połączeniu z dietą i ćwiczeniami. Ważne jest, aby pamiętać, że sama w sobie nie spowoduje utraty wagi, jeśli całkowita podaż kalorii przekracza zapotrzebowanie organizmu.

Czy po matchy są skutki uboczne?

Chociaż matcha jest zazwyczaj dobrze tolerowana, jej nadmierne spożycie lub indywidualna wrażliwość mogą prowadzić do tego, że w u pewnej  grupy osób będzie przeciwwskazana.

Jakie objawy niepożadane mogą się pojawić?

• Problemy żołądkowo-jelitowe. Wysoka zawartość tanin w matchy może u niektórych osób powodować nudności, bóle brzucha lub zaparcia, zwłaszcza gdy jest pita na czczo lub w dużych ilościach.
• Ze względu na kofeinę, spożycie matchy w późnych godzinach popołudniowych lub na noc może utrudniać zasypianie u osób wrażliwych.
• U niektórych osób wrażliwych na kofeinę, nawet umiarkowane dawki mogą wywołać bóle głowy.
• Taniny mogą również zmniejszać wchłanianie żelaza niehemowego (pochodzącego z roślin). Osoby z anemią powinny pić matchę między posiłkami, a nie bezpośrednio po nich.

Czy dzieci i kobiety w ciąży mogą pić matchę?

Kobiety w ciąży i karmiące piersią: Ze względu na zawartość kofeiny, zaleca się ograniczenie spożycia u kobiet w ciąży i karmiących. Z kolei dzieci powinny unikać naparu ze względu na kofeinę. Pacjenci z chorobami serca i nadciśnieniem powinni skonsultować spożycie z lekarzem. Ci zespołem jelita drażliwego (IBS) lub wrażliwym żołądkiem mogą obserwować nasilenie objawów ze względu na taniny. Większość osób może bezpiecznie pić 1-2 porcje matchy dziennie, obserwując jednocześnie reakcje swojego organizmu.

Matcha w kosmetykach – właściwości i zastosowanie

Matcha, sproszkowana zielona herbata, to nie tylko składnik zdrowej diety, ale również ceniony komponent kosmetyków naturalnych. Dzięki wysokiej zawartości antyoksydantów (głównie EGCG), polifenoli i chlorofilu, wykazuje silne działanie ochronne, przeciwzapalne i oczyszczające.

1. Antyoksydacja i anti-aging
Matcha neutralizuje wolne rodniki, spowalnia proces starzenia, chroni przed stresem oksydacyjnym i promieniowaniem UV. Dzięki temu jest częstym składnikiem serum przeciwzmarszczkowych, kremów dziennych i maseczek ochronnych.

2. Działanie przeciwzapalne i łagodzące
Polifenole zawarte w matchy zmniejszają zaczerwienienia, obrzęki i stany zapalne. Kosmetyki z matchą są polecane osobom z cerą wrażliwą, trądzikową, a także z egzemą lub łuszczycą.

3. Detoksykacja i oczyszczenie skóry
Obecny w matchy chlorofil wspiera usuwanie toksyn i zanieczyszczeń oraz oczyszczanie porów. Pomaga przywrócić cerze świeżość i promienność. Występuje w maseczkach, żelach myjących i peelingach.

4. Zastosowania kosmetyczne
Matcha występuje w wielu formach produktów:

• maseczki – oczyszczające, nawilżające, łagodzące,

• toniki i esencje – przywracają pH, odświeżają, działają kojąco,

• kremy – chronią przed UV, nawilżają, opóźniają starzenie,

• peelingi – usuwają martwy naskórek, poprawiają krążenie,

• balsamy do ust – regenerują, odżywiają i łagodzą pęknięcia.

Dzięki wielokierunkowemu działaniu, matcha to składnik, który skutecznie wspiera pielęgnację każdego typu skóry – zwłaszcza tej zmęczonej, podrażnionej i narażonej na działanie czynników środowiskowych.