Pantenol – co to jest, jak stosować i na oparzenia – przewodnik dla skóry i włosów

Co to jest pantenol?

Pantenol to pochodna prowitamina witaminy B5. Po nałożeniu na skórę przekształca się w kwas pantotenowy – to tzw. aktywna forma witaminy B5, którą organizm potrafi od razu wykorzystać. Dzięki temu panthenol wspiera odbudowę bariery ochronnej skóry i pomaga w jej regeneracji. Działa też jak „magnes na wodę” – przyciąga i zatrzymuje wilgoć, co poprawia nawilżenie i elastyczność skóry. 

W literaturze spotkasz nazwy: D-panthenol, dexpanthenol i pantothenol – w kontekście kosmetyków odnoszą się do tej samej funkcji składnika (prowitamina B5.

Czy prowitamina B5 będąca składnikiem wielu kosmetyków, np. szamponów to to samo co panthenol? Tak, gdy w składzie kosmetyku widzisz „Prowitamina B5”, chodzi właśnie o panthenol (w aktywnej formie D-). To on odpowiada za wiązanie wody i kondycjonowanie włosa oraz skóry głowy. W INCI z kolei poszukuj „Panthenol”.

Jakie właściwości ma pantenol? 

W kosmetykach panthenol pełni przede wszystkim rolę humektantu – nawilża naskórek, obniża TEWL (przeznaskórkową utratę wody) oraz wspiera odnowę bariery lipidowej. Badania kliniczne pokazują, że już stężenie ok. 1% bywa wystarczające do zauważalnej poprawy nawodnienia i spadku TEWL, choć popularne są formuły 1–5%.  

Co ważne, te efekty potwierdzano zarówno w produktach pielęgnacyjnych (kremy, lotiony, balsamy), jak i w środkach myjących, gdzie łatwo przesuszyć skórę. Panthenol wykazuje też bardzo dobrą tolerancję skórną, dlatego znajdziesz go w kosmetykach dla dzieci, w łagodnych formułach po zabiegach oraz w dermokosmetykach do skóry wrażliwej. Jeśli pojawia się w procentach na opakowaniu, to zwykle odnosi się do zawartości D-panthenolu w gotowej formule. To także składnik, który wspomaga regenerację i nawilżenie skóry narażonej na działanie wiatru i mrozu. Wzmacnia barierę hydrolipidową, łagodzi podrażnienia i zmniejsza uczucie ściągnięcia. W kosmetykach ochronnych na zimę najlepiej działa w połączeniu z emolientami, które zabezpieczają skórę przed utratą wilgoci i chłodem. 

Panthenol w kosmetykach – zastosowanie w pielęgnacji 

Jeśli Twoja skóra jest przesuszona, ściągnięta albo podrażniona, panthenol może być pierwszą pomocą. Działa szybko – przynosi ulgę, zatrzymuje wodę w naskórku i pomaga odbudować naturalną barierę skóry. Regularnie stosowany sprawia, że skóra staje się bardziej miękka, elastyczna i mniej podatna na przesuszenie. Poznaj najważniejsze właściwości panthenolu. 

• Regeneruje i łagodzi podrażnienia, przyspiesza gojenie naskórka, pomaga przy oparzeniach, otarciach, podrażnieniach i drobnych ranach. 

• Silnie nawilża skórę, wiąże wodę w naskórku, zmniejsza uczucie suchości i ściągnięcia. 

• Wzmacnia barierę ochronną skóry, ogranicza utratę wody i zmniejsza podatność na przesuszenie. 

• Poprawia kondycję włosów, zwiększa ich elastyczność, wygładza, nadaje połysk i ułatwia rozczesywanie. 

• Działa łagodząco i jest dobrze tolerowany, dlatego nadaje się do skóry wrażliwej, dziecięcej i po zabiegach dermatologicznych. 

• Sprawdza się w kosmetykach myjących i produktach po opalaniu, gdzie zapobiega nadmiernemu wysuszeniu skóry. 

Czy panthenol działa na zmarszczki?  

Nie jest to klasyczny składnik przeciwstarzeniowy stymulujący produkcję kolagenu jak retinoidy, ale poprzez intensywne nawilżanie i poprawę elastyczności może optycznie wygładzać drobne linie (skóra „rozprasowuje się”, bo ma wyższą zawartość wody i bardziej szczelny płaszcz hydrolipidowy). To efekt pielęgnacyjny, nie „wypełnienie” zmarszczek sensu stricto.  

Najlepiej działa, gdy jest połączony z innymi składnikami wspierającymi barierę skóry, np. lipidami czy kwasem hialuronowym. Taki zestaw nie tylko dostarcza wodę do naskórka, ale też pomaga ją zatrzymać, dzięki czemu skóra dłużej pozostaje nawilżona. 

Panthenol na włosy – jakie są efekty ze stosowania? 

Włosy także korzystają z właściwości panthenolu, który wiąże wodę w łodydze włosa i na powierzchni, dzięki czemu pasma są bardziej elastyczne, mniej łamliwe i optycznie gładsze. Na skórze głowy panthenol działa kojąco – zmniejsza uczucie suchości, łagodzi swędzenie i pomaga odzyskać komfort. 

Sama prowitamina B5 nie powstrzymuje wypadania włosów. Szampony z jej dodatkiem mogą poprawiać wygląd i grubość włosów, ale to zasługa połączenia kilku składników w całej formule, a nie tylko panthenolu. 

Znajdziesz go w wielu rodzajach kosmetyków: 

• szamponach i odżywkach do codziennej pielęgnacji, 

• maskach i kuracjach bez spłukiwania, które wygładzają włosy i poprawiają ich elastyczność, 

• wcierkach i tonikach do skóry głowy, które przynoszą jej komfort, 

• produktach do stylizacji z funkcją pielęgnacyjną, takich jak pianki do stylizacji czy spraye, 

• preparatach ochronnych na tatuaż w fazie gojenia, także na owłosionej skórze. 

Jeżeli Twoje włosy się puszą, wybieraj formuły łączące humektant i emolient, np. panthenol plus lipidy roślinne – to strategia, która „zamyka” wilgoć we włosie.  

Panthenol na podrażnienia skóry – dla dzieci i dorosłych 

Panthenol najlepiej sprawdza się przy łagodnych podrażnieniach skóry – na przykład po goleniu, depilacji, kąpieli w chlorowanej wodzie czy przy lekkim przesuszeniu. Koi, nawilża i pomaga skórze szybciej wrócić do równowagi. 

Tworzy na powierzchni skóry delikatną warstwę ochronną. Zatrzymuje wodę i pomaga szybciej odbudować naskórek. Dzięki temu skóra przestaje szczypać, mniej się łuszczy i szybciej wraca do normalnego wyglądu. 

Dlatego panthenol jest częstym składnikiem balsamów i kremów kojących, produktów dla skóry wrażliwej czy dermokosmetyków polecanych po zabiegach dermatologicznych. Spotkasz go też w kremach dla dzieci, które chronią przed odparzeniami. Regularne używanie kosmetyków z tym składnikiem wzmacnia barierę ochronną i sprawia, że skóra jest mniej podatna na kolejne podrażnienia.

Pantenol na oparzenia słoneczne i termiczne

Kiedy skóra jest zaczerwieniona i piecze po słońcu, pantenol daje natychmiastową ulgę – daje efekt chłodzący, nawilża i zmniejsza dyskomfort. Dobrze jest mieć w domu piankę, spray albo balsam po opalaniu z tym składnikiem i stosować je kilka razy dziennie, aż skóra się uspokoi. Dzięki panthenolowi szybciej regeneruje się naskórek.

Przy niewielkich, powierzchownych oparzeniach spowodowanych gorącą wodą, parą, gorącym tłuszczem czy nawet krótkim kontaktem z ogniem schemat postępowania jest podobny: 

• najpierw schłodź miejsce oparzenia pod chłodną wodą przez około 20 minut (nie używaj lodu),

• następnie, gdy skóra jest już schłodzona i nie boli tak mocno, możesz sięgnąć po preparat z panthenolem, który złagodzi pieczenie i przyspieszy regenerację.

Rozległe oparzenia, penetrujące do skóry właściwej lub głębsze, wymagają kwalifikowanej pomocy medycznej. Preparatów z panthenolem nie należy stosować na otwarte ani sączące się rany.

Jak stosować panthenol na twarz, włosy i ciało?

Aby przełożyć te właściwości na codzienną rutynę, sięgnij po proste schematy stosowania opisane poniżej. 

• Na twarz – w lekkich kremach, serum lub żelach. Świetnie sprawdza się wieczorem po myciu twarzy, żeby skóra była nawilżona i mniej ściągnięta. 

• Na ciało – w balsamach i lotionach po kąpieli. Dla przesuszonych miejsc, jak łokcie czy kolana, wybieraj bogatsze kremy. 

• Na usta i dłonie – w pomadkach ochronnych i kremach do rąk, które zapobiegają pękaniu i łuszczeniu. 

• Po słońcu – w piance lub sprayu, które chłodzą i szybko łagodzą pieczenie. Potem można nałożyć lekką emulsję, żeby utrzymać nawilżenie. 

• Przy świeżych tatuażach – w delikatnych formułach 5%, które wspierają odbudowę naskórka. 

• U dzieci – wybieraj produkty bez zapachu i z krótkim składem, szczególnie do pielęgnacji okolicy pieluszkowej. 

Proste kroki pielęgnacji 

• Po myciu nałóż kosmetyk z panthenolem na lekko wilgotną skórę. 

• Zabezpiecz nawilżenie kremem lub emolientem, który utrzyma wodę w skórze. 

• Jeśli masz wrażliwą cerę, zacznij od produktów o niższym stężeniu panthenolu i prostym składzie. 

• Wieczorem możesz dodać kosmetyk z ceramidami lub lipidami, aby jeszcze bardziej wzmocnić barierę skóry. 

• W dzień stosuj krem z filtrem SPF – zwłaszcza gdy skóra jest podrażniona lub po opalaniu.