Jak bezpiecznie stosować retinol? Kluczowe zasady retynizacji

Retinol czas, start! Ale to nie takie proste...

Retinol to jeden z najbardziej topowych składników anti-aging i w pielęgnacji skóry w ogóle. Od czasu, kiedy wszedł na podium, w zasadzie z niego nie spada – jest jak klasyczne czerwone paznokcie – nigdy nie wychodzi z mody. 😉

Co jednak ważne – jego stosowanie wcale nie jest takie proste i wymaga stosowania kilku zasad. Szczególnie istotny jest w ogóle początek wdrażania tego składnika do swojej rutyny pielęgnacyjnej – zgodnie ze znanym stwierdzeniem, że początki bywają najtrudniejsze. 😉

Nie ma co się jednak zniechęcać! Retynizacja, czyli proces przyzwyczajania skóry do retinolu lub retinalu, wymaga cierpliwości, regularności i uważnej obserwacji. W tym czasie pielęgnacja powinna być podporządkowana właśnie temu składnikowi – warto wybierać kosmetyki, które łagodzą skutki uboczne (szczególnie te pojawiające się na początku kuracji), wzmacniają barierę hydrolipidową oraz dodatkowo wspierają działanie samego retinolu.

Skóra na początku stosowania retinolu może być nieco podrażniona, przesuszona czy zaczerwieniona. Może też się łuszczyć, piec lub swędzić. Ale spokojnie – to normalne. Nieco jak z remontem – najpierw trzeba zrobić trochę bałaganu, by cieszyć się później pięknym mieszkaniem. 😉

Ze względu na to, jak skóra reaguje na retinol szczególnie istotne znaczenie ma to, żeby odpowiednio wprowadzić go do pielęgnacji i prawidłowo stosować.

Jak wprowadzić retinol do pielęgnacji? Stężenie i częstotliwość

Retinol powinien być wprowadzany do pielęgnacji z głową. To pozwala łagodnie przejść przez okres przejściowy retynizacji, a ewentualne skutki uboczne sprowadzić do minimum.

Jaki retinol na początek? Przede wszystkim taki o niskim stężeniu. Najlepiej sięgnij po takie wartości: 0,3 lub 0,5% - brzmią niepozornie, ale to naprawdę wystarczy. 😉 Po takie stężenia retinolu sięgaj również po dłuższej przerwie jego niestosowania.

Równie istotna, co „moc” retinolu jest częstotliwość jego stosowania. Do pielęgnacji należy wprowadzić go stopniowo. Na początku najlepiej stosować go 1-2 w tygodniu i obserwować odpowiedź skóry – jeśli po upływie ok. 5 dni nadal będzie bardzo podrażniona, lepiej dać jej czas, jak się uspokoi i dopiero po tym ponownie zaaplikować retinol. Częstotliwość stosowania retinolu należy przede wszystkim dopasować do indywidualnej tolerancji skóry. Po każdym dwutygodniowym okresie kuracji można stopniowo skracać przerwy między aplikacjami o jeden dzień.

Po wyższe stężenia retinolu można sięgać dopiero wtedy, gdy skóra zbuduje tolerancje na niższe stężenia stosowanie ok. 3-5 razy w tygodniu. Niektóre cery mogą nigdy nie zbudować takiej odporności – i jest to jak najbardziej okej! Retinol 3% nie musi być żadnym celem. Lepiej regularnie stosować kosmetyki z niskim stężeniem retinolu – długofalowe działania przynoszą lepsze efekty. Pośpiech w tym przypadku zdecydowanie nie popłaca!

Ile trwa retynizacja? W tym przypadku trzeba mówić raczej o tygodniach i miesiącach, a nie dniach. Pierwsze tygodnie stosowania retinolu to oswajanie się skóry z tym składnikiem i efekty uboczne, które często trzeba po prostu przeczekać i się nie zniechęcać. Pierwszych efektów kuracji możesz spodziewać się po ok. 12 tygodniach.

Jak stosować retinol?

Proces retynizacji rządzi się swoimi prawami oraz wyznacza zasady częstotliwości stosowania retinolu. Kiedy Twoja skóra zbuduje już tolerancję na ten składnik możesz stosować retinol:

• raz dziennie,
• zawsze wieczorem,
• po umyciu i dokładnym osuszeniu skóry.

Czy retinol można używać pod oczy? Tak, jak najbardziej. Dobrze jednak, by w sięgać po odpowiednie kremy pod oczy z retinolem, które mają odpowiednie pH, są stabilniejsze i nie „wędrują” do oka.

A ile kosmetyku z retinolem aplikować na twarz? Nie należy przesadzać z ilością i warto wyznawać zasadę – mniej znaczy więcej:

• ilość wielkości ziarna grochu – w przypadku kremów z retinolem i innych emulsji;
• 2-3 krople – w przypadku produktów olejowych, jak, np. serum z retinolem.

Większa ilość retinolu to mocniejsze działanie i większe ryzyko skutków ubocznych.

Wiesz już, że podczas retynizacji skóra potrafi się buntować – pojawia się zaczerwienienie, przesuszenie czy łuszczenie. Wtedy szczególnie potrzebuje solidnego nawilżenia i regeneracji. Dlatego nawet jeśli masz cerę tłustą czy mieszaną, warto włączyć do rutyny bogatsze, okluzyjne formuły, które pomogą wzmocnić barierę hydrolipidową, gdy jest najbardziej narażona. 

Metoda kanapkowa

Na początku, przy pierwszych aplikacjach retinolu warto go stosować samodzielnie i obserwować, jak reaguje skóra. Tylko w takich warunkach można sprawdzić, jak działa na nią retinol – jego działanie nie jest zaburzane ani łagodzone przez inne składniki.

Po zakończeniu procesu retynizacji rekomenduje się, by po ok. 30–40 minutach od aplikacji retinolu na twarz zastosować kosmetyk o działaniu nawilżająco-regenerującym.

W przypadku cery wrażliwej można zastosować metodę kanapkową:

• Najpierw zaaplikuj na twarz kosmetyk o działaniu natłuszczającym. Retinol ma wówczas barierę (w postaci pierwszej warstwy kremu) i trudniej jest mu się przedostać bezpośrednio do skóry. To celowe działanie, które pozwala znacznie zmniejszyć ryzyko podrażnień.
• Po upływie 5-15 minut zaaplikuj retinol.
• Metoda krótkiego kontaktu – produkt z retinoidami nałóż na skórę na kilka do kilkunastu minut, po czym dokładnie zmyj.
• Po kolejnych 30-40 minutach nałóż na skórę produkt nawilżający, który domknie proces pielęgnacji.

Retinol a inne kosmetyki i składniki aktywne

Retinol wchodzi cały na biało i mówi – ja tu teraz rządzę. 😉 Jak już wspominaliśmy wcześniej – jego używanie wymaga całkowitego podporządkowania swojej dotychczasowej pielęgnacji. Trzeba zatem sprawdzić, z kim się lubi, a z kim nie – z czym stosować retinol, a jakich połączeń raczej unikać. Są takie składniki, które będą wzmacniać jego działanie i osłabiać ewentualne skutki uboczne, które może powodować, jak i takie, które w duecie z nim mogą przynosić więcej szkody niż pożytku.  

Nie poleca się łączyć retinolu z:

• kwasami AHA, BHA, 
• czystą formą witamina C, 
• i maściami na receptę. 

Korzystne połączenia to z kolei retinol i: 

• kwas hialuronowy 
• niacynamid, 
• ceramidy, 
• skwalen 
• koenzym Q10, 
• peptydy, 
• bakuchiol, 
• wąkrotką azjatycką, 
• witaminą B12, 
• pantenolem, 
• fermetny, 
• kwas hydroksystearynowy, 
• różne grupy retinoidów, 
• CBD.

Więcej o tym, jak używać retinolu oraz zasadach jego stosowania z innymi składnikami aktywnymi przeczytasz w artykule: Z czym nie łączyć retinolu, a z czym warto? Sprawdzone duety

Jeśli stosujesz retinol, sięgnij po takie kosmetyki, które będę delikatnie dbać o dobrą kondycję Twojej bariery hydrolipidowej, czyli kosmetyki o naturalnym pH dla skóry (najlepiej ok. 5,5) oraz takie, które są bogate w składniki, które wspierają odbudowę BHL: m.in. ceramidy, lipidy, itd.

Dobrze jest też ograniczyć lub całkowicie odstawić kosmetyki z wysokim stężeniem składników aktywnych i uważnie obserwować reakcję skóry na substancje roślinne – zwłaszcza te zawarte w ekstraktach, olejkach eterycznych czy surowcach w czystej postaci, takich jak hydrolaty.

Jak często stosować retinol?

Wiesz już, że retinol należy wprowadzać do pielęgnacji stopniowo, na początek co ok. 3-5 dni. Z czasem, gdy skóra zbuduje tolerancję na ten składnik, częstotliwość stosowania retinolu może się zwiększać. Czy można stosować retinol codziennie? Po procesie retynizacji jak najbardziej!

Ale pamiętaj, aby zachować spokój i cierpliwość. Nie zwiększaj częstotliwości stosowania retinolu zbyt szybko. Nawet jeśli na początku wydaje Ci się, że wszystko jest w porządku, a na Twojej skórze nie ma śladu po żadnym podrażnieniu nie oznacza to, że ono się nie pojawi.

Odstęp ok. 3-5 dni między aplikacjami nie jest przypadkowy – skutki uboczne mogą pojawić się dopiero po 2–3 dobach. Zbyt częste użycie może skutkować podrażnioną i łuszczącą się skórą.

Kiedy stosować retinol?

Retinol ma taką moc, że nawet pogoda musi się do niego „dostosować”. 😉 Chodzi o to, że jego działanie uwrażliwia skórę na słońce. Aby wpływ retinolu na skórę przynosił same korzyści, kluczowa będzie odpowiednia ochrona przed promieniowaniem słonecznym i stosowanie kremów z SPF 50 lub 50+.

Czy zatem retinol można stosować latem? Tak, ale tylko wtedy proces retynizacji już za Tobą, a skóra zbudowała już całkowitą tolerancję na ten składnik. Ważne też, aby przy stosowaniu retinolu latem nadal unikać bezpośredniej, długotrwałej i wzmożonej eksplozji na słońce i oczywiście stosować wysoką ochroną przeciwsłoneczną.

Jeśli zatem wyjeżdżasz na wakacje i masz zamiar spędzać dużo czas na pełnym słońcu, lepiej zacznij odstawiać retinol od razu po zakupie biletów, czyli ok. 4 tygodnie wcześniej. 😉 I uwaga – jeśli po powrocie z urlopu chcesz znów zacząć stosować retinol, ponownie musisz przejść cały proces retynizacji.

Retinol najlepiej wprowadzać do pielęgnacji na początku jesieni, kiedy promienie słoneczne nie są już takie silne. Początek września to doskonały czas! Kuracja rozpoczęta jesienią może zakończyć się w na początku wiosny – w marcu lub kwietniu – wszystko zależy od pogody i Twoich wakacyjnych planów! 

Wiesz już zatem, kiedy używać retinolu. Jeśli zastanawiasz się, czy można go stosować przez cały roku – również masz już odpowiedź. Retinol to klasyk – niezastąpiony, ale nie zawsze uniwersalny. 

Ale to nie działa... 

Skóra ma focha po retinolu? Spokojnie, to się zdarza! 😉 Zrób krótką przerwę i podejdź do tematu jeszcze raz. A jeśli retinol i Twoja cera naprawdę się nie dogadają – spróbuj innych pochodnych witaminy A. 

Retinol – skuteczny, ale z rozwagą

Retinol to jedna z najlepiej przebadanych substancji w kosmetologii. Ceni się go za działanie przeciwstarzeniowe, poprawę jędrności skóry oraz redukcję niedoskonałości. Regularnie stosowany może pomóc w wygładzeniu zmarszczek, rozjaśnieniu przebarwień i poprawie ogólnej kondycji skóry.

Warto jednak pamiętać, że nie w każdej sytuacji jego stosowanie jest odpowiednie. Kobiety w ciąży czy karmiące piersią, a także osoby w trakcie niektórych kuracji dermatologicznych lub po zabiegach, powinny wcześniej zasięgnąć porady specjalisty. Dzięki temu pielęgnacja będzie nie tylko skuteczna, ale też w pełni bezpieczna.

W razie wątpliwości najlepiej skonsultować się z dermatologiem lub kosmetologiem, którzy pomogą dobrać odpowiednią pielęgnację dostosowaną do indywidualnych potrzeb skóry.

Bibliografia

1. A. Czarnota, Artykuł Naukowy, Dermatologia i Kosmetologia, Retinoidy. Mechanizm działania, właściwości oraz zakres stosowania w dermatologii i kosmetologii, 4 / 2018 / vol. 7 Kosmetologia Estetyczna https://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/01/ke2018.4-1.pdf [data dostępu: 22.09.25].
2. A. Kaźmierska, I. Bolesławska, J. Przysławski, Wpływ retinoidów na skórę i zapobieganie ich skutkom ubocznym, Hygeia Public Health 2019, 54(3): 165-172, http://www.h-ph.pl/pdf/hyg-2019/hyg-2019-3-165.pdf [data dostępu: 22.09.25].
3. A. Zejfer, Retinoidy. Jak w pełni wykorzystać ich potencjał? https://agatazejfer.pl/wp-content/uploads/2022/11/ke-2022-04-zejfer-retinoidy-02.pdf [data dostępu: 22.09.25].
4. M. Pawlaczyk, K. Korzeniowska, Witamina A w kosmetologii i lecznictwie dermatologicznym, Farmacja współczesna 2013; 6, https://www.akademiamedycyny.pl/wp-content/uploads/2016/05/201302_Farmacja_002.pdf [data dostępu: 22.09.25].
5. R. Żaba, Bezpieczeństwo stosowania retinoidów. Post Dermatol Alergol 2006;23.