Retinol – ponadczasowy składnik w świecie beauty

Czym jest retinol?

Retinol to inaczej pochodna witaminy A. Jest kojarzony głównie ze światem kosmetycznym, ale tak naprawdę to składnik, który jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, jak prawidłowe widzenie, wzrost i rozwój komórek, funkcjonowanie układu odpornościowego, aż po zachowanie dobrej kondycji skóry. Jego źródłem jest pożywienie, ale może być też dostarczany w postaci suplementów no i tym, co dla nas najważniejsze, czyli KOSMETKÓW. 😉

Retinol to związek, który bardzo dobrze rozpuszcza się w tłuszczach, tzw. związek lipofilowy (hydrofobowy). To właśnie ta cecha przynosi mu prawdziwą sławę. Dlaczego? Ponieważ dzięki temu, że rozpuszcza się w tłuszczach może przenikać do głębszych warstw skóry, gdzie stymuluje pracę fibroblastów a tym samym poprawia produkcję kolagenu, elastyny i glikozaminoglikanów kluczowych dla jędrności i elastyczności skóry. Stąd właśnie to prawdziwy król anti-aging.

Po zaaplikowaniu retinolu na skórę, ten „przechodzi” przez naskórek i przekształca się w bardziej aktywną formę, czyli kwas retinowy – dzięki temu może wiązać się z odpowiednimi receptorami w komórkach i wpływać na wiele procesów biologicznych, w tym przede wszystkim różnicowanie się komórek skóry.

Retinol to jeden najbardziej znanych i cenionych składników przeciwstarzeniowych, który ma bardzo wiele właściwości i jest szeroko stosowany w kosmetologii. Choć jego stosowanie może przynieść skórze wiele dobrego, warto zachować przy tym ostrożność. 

Retinol a retinal

Czy retinol i retinal to, to samo? Nie, te słowa to nie są synonimy, mimo że ich nazwy brzmią całkiem podobnie. Ten pierwszy, aby odpowiednio zadziałać na skórę potrzebuje przejść kilka przemian i trafia w receptory retinoidowe okrężną drogą. Jest też mniej stabilny, dlatego potrzebuje różnego rodzaju nośników, aby zachować swoją skuteczność. Z kolei retinal najlepiej działa w niższych stężeniach. Oprócz właściwości odmładzających, ma też właściwości antybakteryjne.

Retinol a retinoidy

Retinoidy to szeroka grupa substancji, które oddziałują na receptory retinoidowe obecne m.in. w skórze. Dzięki temu wpływają na różne procesy biologiczne zachodzące w organizmie, w tym na odnowę komórkową i regulację pracy gruczołów łojowych. Retinol jest jednym z retinoidów – należy do pierwszej generacji, czyli pochodnych witaminy A. W kolejnych generacjach retinoidów (II, III i IV) znajdują się także inne związki, które mimo różnic chemicznych, podobnie aktywują te same receptory i wywierają korzystny wpływ na skórę. 

Działanie retinolu na twarz. Na co pomaga?

Retinol to składnik, który potrafi odmienić wygląd skóry – działa przeciwstarzeniowo, wspiera walkę z trądzikiem i może zmniejszać widoczność rozstępów. Sprawdź, jak dokładnie wpływa na skórę i dlaczego warto włączyć go do pielęgnacji.

Retinol na zmarszczki

Retinol jest znany głównie ze swoich właściwości przeciwstarzeniowych, ponieważ:

• wspiera odbudowę i poprawia strukturę skóry, 
• świetnie sprawdza się na zmarszczki – spłyca te istniejące,  
• działa jako przeciwutleniacz i spowalnia procesy starzenia, 
• zwiększa jędrność i elastyczność skóry, 
• wpływa na lepsze wymodelowanie owalu twarzy. 

Retinol na przebarwienia

Retinol na przebarwienia to prawdziwy strzał w dziesiątkę! Dlaczego? Rozjaśnia je i tym samym zmniejsza ich widoczność. Jak to możliwe? Retinol zmniejsza aktywność melanocytów (komórek odpowiedzialnych za produkcję barwnika skóry – melaniny), dzięki czemu zmniejsza ryzyko pojawiania się ciemnych plam. W praktyce oznacza to wyrównanie kolorytu skóry, co przekłada się właśnie na efekty rozjaśniające.

Retinol na trądzik

Retinol to jeden z najbardziej skutecznych składników w walce z trądzikiem:

• reguluje proces rogowacenia naskórka i wspomaga wygładzanie blizn potrądzikowych, 
• normalizuje pracę gruczołów łojowych i wydzielanie przez nich sebum, 
• zmniejsza widoczność rozszerzonych porów, 
• ogranicza powstawanie zaskórników i innych niedokonaności oraz redukuje zmiany zapalne. 

Retinol na rozstępy

Rozstępy, podobnie jak inne blizny, są trwałą i nieodwracalną zmianą w strukturze skóry – nie da się ich całkowicie usunąć. Odpowiednia pielęgnacja oraz zabiegi kosmetologiczne mogą jednak wyraźnie zmniejszyć ich widoczność i poprawić kondycję skóry. Retinol odgrywa w tym procesie ważną rolę:

• Pobudza produkcję kolagenu i elastyny, czyli włókien odpowiedzialnych za jędrność i sprężystość skóry, które ulegają uszkodzeniu w momencie powstawania rozstępów.
• Przyspiesza regenerację skóry, nasilając proces jej odnowy komórkowej – dzięki temu zniszczone komórki są zastępowane nowymi, a to korzystnie wpływa na wygląd cery i mniejszą widoczność zmian.
• Wspiera mikrokrążenie, co sprzyja procesom naprawczym skóry.

Warto podkreślić, że najlepsze efekty stosowania retinolu na rozstępy uzyskuje się w ich początkowej fazie, gdy mają one jeszcze czerwony odcień (najczęściej w ciągu 12–24 miesięcy od ich powstania). 

Jak zatem widzisz, zastosowanie retinolu jest bardzo szerokie, a z jego właściwości może skorzystać każdy – sprawdzi się zarówno do pielęgnacji cery trądzikowej, jak i dojrzałej. To prawdziwy multitasker! 😉 

Kosmetyki z retinolem

W kosmetykach najczęściej można spotkać się z czystym retinolem, który jest składnikiem chętnie wybieranym w pielęgnacji skóry. Produkty te mają różne formy i zastosowania. Możesz spotkać, np.:

• Serum z retinolem - lekkie formuły, które łatwo wnikają w skórę i są często wybierane jako pierwszy krok pielęgnacji z retinolem.
• Krem z retinolem - kremowe konsystencje przeznaczone do codziennej pielęgnacji cery. Kremy do twarzy z retinolem oprócz retinolu często zawierają składniki nawilżające i łagodzące, które wspierają regenerację skóry.
• Retinol pod oczy – choć okolice oczu są szczególnie delikatne, retinol w odpowiedniej formule może być na nie stosowany. Przy zachowaniu zasad tzw. retynizacji (dobór właściwego stężenia, stopniowe wprowadzanie do pielęgnacji) produkty te mogą wspierać redukcję drobnych linii i zmarszczek, tzw. „kurzych łapek”, poprawiać jędrność skóry oraz rozjaśniać cienie.

Jak używać retinolu?

To, jak wprowadzić retinol do pielęgnacji i jak go stosować jest kwestią dość złożoną, dlatego poświęciliśmy temu osobny artykuł: Jak bezpiecznie stosować retinol? Kluczowe zasady retynizacji .😉 

Ale istnieje kilka podstawowych zasad stosowania retinolu, które warto poznać już teraz:

• Wprowadzaj go stopniowo do pielęgnacji – dotyczy to zarówno jego stężenia, jak i częstotliwości aplikacji.
• Przed rozpoczęciem stosowania retinolu przyjrzyj się swojej obecnej rutynie pielęgnacyjnej i ułóż odpowiedni plan stosowania tego składnika.
• W trakcie kuracji retinolem zadbaj o ochronę przeciwsłoneczną i inne kosmetyki, które złagodzą skutki działania tego składniki oraz będą wspierać jego działanie. (Istnieje szereg zasad dotyczących tego, z czym łączyć, a z czym nie łączyć retinolu.)

A jak nakładać retinol? To zależy od jego formuły. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej (A jako świadomy konsument na pewno chcesz! 😄) przeczytaj artykuł, o którym wspominaliśmy wyżej!

Jaki retinol wybrać?

Odpowiedź na tak zadane pytanie brzmi – to zależy. 😉 Wiesz już, że proces wdrażania retinolu do swojej pielęgnacji powinien odbywać się stopniowo i zgodnie z pewnymi zasadami, które pozwolą zbudować skórze tolerancję na ten składnik. 

Jaki retinol wybrać na początek? Zwróć przede wszystkim uwagę na jego odpowiednie stężenie – najlepiej rozpocząć od niskiego (0,3 lub 0,5%), a po wyższe wartości sięgaj dopiero wtedy, gdy skóra zacznie dobrze tolerować stosowanie niższego stężenia ok. 3-5 razy w tygodniu.

Na co jeszcze zwrócić uwagę przy wyborze kosmetyku z retinolem? Sprawdź, czy produkt zawiera czysty retinol (INCI: Retinol) czy może tylko jego dodatek – na opakowaniach kosmetyków możesz też spotkać wyrażenie „z retinolem”, co często oznacza, że zamiast czystego retinolu w składzie, w formule znajduje się Palmitynian retinylu, który ma słabsze i wyłącznie powierzchowne działanie.

Przy wyborze kosmetyku z retinolem do twarzy zwróć tez uwagę na inne składniki obecne w jego składzie – niektóre z nich mogą wspierać jego działanie (np. kwas hialuronowy, niacynamid, koenzym Q10, ceramidy, skwalan, prebiotyki czy CBD), ale istnieją też takie duety, których lepiej unikać (czysta witamina C, kwasy AHA/BHA). Obecne w formule kosmetyku z retinolem składniki powinny łagodzić skutki retynizacii i wspierać działanie retinolu, jak synteza kolegenu, redukcja niedoskonałości i zmian trądzikowych, itd. 

Jaki retinol jest najlepszy? Taki, który najbardziej bardziej odpowiada Tobie i potrzebom Twojej skóry. Zdecyduj, czy lepiej postawić na olejowe konsystencje czy jednak emulsje. Możesz też wypróbować retinol koreański, który zyskuje dużą popularność w pielęgnacji skóry! 

Podsumowując – dobór kosmetyków z retinolem powinien być dostosowany do rodzaju i potrzeb skóry. Liczy się nie tylko samo stężenie retinolu, ale również formuła produktu, obecność składników wspierających oraz to, jakie inne preparaty stosujesz równolegle. 

Efekty stosowania retinolu

Świetne efekty działania retinoidów to główny powód, dla którego warto włączyć je do pielęgnacji. Nie ma w tym nic dziwnego, bo znacznie spowalniają procesy starzenia, poprawiają jędrność skóry i niwelują zmiany pigmentacyjne (przebarwienia).

Retinol nazywany jest przez niektórych najlepszym składnikiem odmładzającym i to od momentu pojawienia się pierwszych zmarszczek.

Porównania typu retinol przed i po wyraźnie pokazują, jak bardzo może poprawić się kondycja skóry dzięki jego regularnemu stosowaniu.

Choć efekty działania retinolu pojawiają się stopniowo, zdecydowanie warto na nie poczekać! Pierwsze rezultaty możesz zauważyć już po kilku tygodniach jego stosowania. Kluczem jest regularność i konsekwencja. Systematyczne stosowanie tego składnika to inwestycja w długotrwałą poprawę kondycji skóry i spowolnienie procesów starzenia.

Przeciwwskazania do stosowania retinolu

Istnieją sytuacje, kiedy lepiej zrezygnować ze stosowania retinolu.

Zaleca się szczególną ostrożność w stosowaniu retinolu w ciąży – zarówno retinol, jak i inne formy witamina A, mogą negatywnie wpływa na rozwijający się płód (retinol jest teratogenny – może wywoływać wady wrodzone).

Dylemat retinol a karmienie piersią również wymaga ostrożności. W tym czasie także lepiej zrezygnować z jego stosowania.

Przeciwwskazaniem do wprowadzenia retinolu do pielęgnacji są również:

• niektóre choroby,
• zabiegi kosmetologiczne lub medycyny estetycznej,
• kuracje dermatologiczne (zwłaszcza te z wykorzystaniem innych retinoidów – zarówno stosowanych miejscowo, jak i doustnie).

A czy można stosować retinol przy skórze wrażliwej lub naczynkowej? Wbrew pozom, osoby z taką cerą mogą stosować retinol – stymuluje on regenerację skóry, wzmacnia ją i niejako „pogrubia” – staje się bardziej odporna na działanie czynników zewnętrznych, a naczynka mniej widoczne. (W takich przypadkach najlepiej sięgać jednak po retinol w niskim stężeniu i zachować szczególną ostrożność przy jego stosowaniu.)

Warto pamiętać o zależności retinol a słońce – stosowanie tego składnika zwiększa wrażliwość skóry na promieniowanie UV, dlatego należy ograniczać ekspozycję na słońce i zawsze stosować wysoką ochronę przeciwsłoneczną na twarz, aby zmniejszyć ryzyko przebarwień (najlepiej SPF 50 lub 50+).

Pamiętaj, jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości, co do zastosowania retinolu lub innych kosmetyków, najpierw skonsultuj się z dermatologiem lub kosmetologiem – dopiero po uzyskaniu rekomendacji specjalisty – sięgnij po dany składnik.

Skutki uboczne stosowania retinolu

Wprowadzenie retinolu do pielęgnacji może wiązać się z szeregiem efektów ubocznych. To przede wszystkim podrażnienie, zaczerwienienie, nadmiernie łuszenie się skóry, suchość czy nasilenie trądziku.

Ale spokojnie – to całkowicie normalne na początku stosowania retinolu. Są one zupełnie normalne i zazwyczaj ustępują wraz z budowaniem tolerancji. Masz też na nie ogromny wpływ! Możesz zdecydowanie zmniejszyć ich występowanie lub całkowicie je wyeliminować, dzięki odpowiedniemu wdrożeniu retinolu!

Warto pamiętać, że skutki uboczne mogą pojawić się z opóźnieniem – nawet do 72 godzin po aplikacji – dlatego (szczególnie na początku) zaleca się stosowanie retinolu co kilka dni (np. co 4), aby stopniowo przyzwyczaić skórę.

Odpowiednie wdrożenie i stopniowe zwiększanie częstotliwości stosowania pozwala znacząco ograniczyć te objawy, a często całkowicie je wyeliminować.

Bibliografia

1. M. Glenc-Ambroży, Retinoidy w profilaktyce fotostarzenia, https://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2021/01/ke-2020-06-acm-glenc-ambrozy-retinoidy-w-profilaktyce-fotostarzenia.pdf [data dostępu: 22.09.25].
2. M. Zasada M, A. Adamczyk, Witamina A. Budowa i mechanizm działania. Kosmetologia Estetyczna. 2018;5(7).
3. M. Bernat, M. Matysek-Nawrocka, W. Cioczek, Składniki aktywne w kosmetykach przeciwstarzeniowych. Kosmetologia Estetyczna. 2016;6(5).
4. H. Marona, A. Gunia, E. Pękala, Retinoidy – rola w farmakoterapii w aspekcie komórkowego mechanizmu działania, https://www.ptfarm.pl/pub/File/Farmacja%20Polska/2010/03-2010/06%20%20Retinoidy.pdf [data dostępu: 22.09.25].
5. Boryczka M, Pasker B, Sosada M. Retinoidy jako substancje czynne produktów leczniczych, kosmetyków i suplementów diety. Farm Prz Nauk 2010, 8(67).