Nie tylko SPF - co oznaczają symbole na produktach przeciwsłonecznych?

SPF, czyli filar ochrony przed słońcem 

SPF to skrót od angielskich słów Sun Protection Factor. To międzynarodowy wskaźnik, który określa zdolność ochrony danego kosmetyku przed promieniowaniem UVB. 

SPF występuje w różnych wartościach. Wysoką ochronę stanowią oznaczenia SPF 30 i SPF 50, a bardzo wysoką SPF 50+. 

Istotny jest fakt, że zależność pomiędzy wartością SPF a ilością odbijanego lub pochłanianego promieniowania nie jest wprost proporcjonalna. Preparat o współczynniku SPF 15 chroni skórę przed promieniowaniem UVB w 93,3%, o SPF 30 – w 96,7%, a kosmetyk o SPF 50 – w 98,3%. 

UVA w kółku - mały symbol, wielka ochrona 

Tego oznaczenia dobrze szukać na każdym kosmetyku przeciwsłonecznym, ponieważ jest ono gwarancją ochrony przed szkodliwym działaniem promieniowania UVA.  

Co właściwie oznacza ten symbol? Daje informacje o tym, że ochrona przeciwko promieniowaniu UVA wynosi co najmniej 1/3 wartości SPF. 

A jak to wygląda w praktyce? Przykładowo, jeśli na etykiecie produktu znajdowałoby się oznaczenie SPF 30 to ochrona przeciwko UVA wynosiłaby 10 lub więcej.  

Jak widać, nie jest to dokładna informacja, a jedynie sygnał, że produkt zapewnia ochronę przed promieniowaniem UVA. Jeśli chcesz wiedzieć, jaki jest konkretny poziom ochrony przed promieniami UVA wypatruj innego oznaczenia, które służy do określania tej wartości, czyli PPD. 

Czym jest PPD i dlaczego jest takie ważne? 

Na opakowaniu kosmetyków przeciwsłonecznych można również znaleźć oznaczenie PPD. Czym ono jest? Pochodzi od angielskiego wyrażenia Persistent Pigment Darkening i wskazuje, o ile razy mniejsza dawka promieniowania UVA dociera do skóry po aplikacji na nią kosmetyku z filtrem UV. 

Jeśli PPD wynosi 48 to jest to informacja, że do skóry przenika o 48 razy mniej promieniowania UVA niż miałoby to miejsce bez użycia produktu z tym oznaczeniem. Różnica między PPD a oznaczeniem UVA w kółeczku polega na tym, że PPD precyzyjniej określa poziom ochrony przed promieniowaniem UVA. 

Osiągnięcie równomiernej ochrony przed UVA i UVB jest niezwykle trudne technologicznie. Znacznie łatwiej uzyskać ochronę przeciwko samemu UVB niż przed UVB i UVA. Dlatego właśnie produkty z oznaczeniem PPD są bardziej jakościowe i warto je wybierać. 

Choć w Unii Europejskiej producenci nie są zobowiązani do deklarowania takiej ochrony, produkty z takim oznaczeniem cieszą się większym zaufaniem i są chętniej wybierane przez konsumentów. 

PPD w wersji azjatyckiej, czyli PA 

PA to symbol, który można spotkać na produktach przeciwsłonecznych z różną ilością plusów. Jest to azjatycki odpowiednik europejskiego symbolu PPD, jednak znacznie mniej precyzyjny. 

Im większa liczba plusów przy oznaczeniu PA, tym większa wartość ochrony przez promieniowaniem UVA. Na skali wygląda to następująco: 

• PA+ = PPD między 2-4, 
• PA++ = PPD między 4-8, 
• PA+++ = PPD między 8-16, 
• PA++++ = PPD 16<. 

Jak łatwo zauważyć, skala ta nie jest szczególnie precyzyjna, a produkty z mniej niż trzema plusami oferują naprawdę niską ochronę przed promieniowaniem UVA. Dlatego lepiej kierować się europejskimi oznaczeniami. 

Broad Spectrum, czyli ekspert wśród oznaczeń 

To prawdziwe SUPERoznaczenie, które z angielskiego tłumaczy się jako szerokie spektrum działania. Można je spotkać tylko na najlepszych produktach o profesjonalnym działaniu. To prawdziwe kosmetyki premium. ;)  

Ten symbol na etykiecie produktu oznacza, że chroni on na całkowitej lub prawie całkowitej długości fali promieniowania UVA oraz UVB (minimum 370 nm). 

Brzmi skomplikowanie? Już śpieszmy z wyjaśnieniem. W rzeczywistości chodzi o to, że każde promieniowanie ma własne fale o określonej długości. Żadne inne oznaczenie poza Broad Spectrum, nie określa, czy ochrona obejmuje tylko część zakresu długości fali, jej połowę czy całość. 

Symbol Broad Spectrum wymaga kosztownych badań laboratoryjnych, dlatego najczęściej pojawia się na produktach profesjonalnych i luksusowych. Jego obecność gwarantuje wysoką ochronę przed szkodliwym działaniem promieniowania UVA i UVB. 

Czy warto zwracać uwagę na oznaczenie IR? 

Na opakowaniach wielu kosmetyków z filtrami UV można znaleźć również deklarację o ochronie przeciwko promieniowaniu podczerownym (IR). To ono jest odpowiedzialne za odczuwanie ciepła lub gorąca. Pojawiają się doniesienia na temat tego, że promieniowanie IR może być bardzo szkodliwe. Aby jednak jego działanie niosło za sobą faktycznie negatywne skutki, eskpozycja na nie powinna być bardzo długa i intensywna. 

Smartfony, komputery i… fotostarzenie – oznaczenie HEV 

Obecnie coraz więcej mówi się o szkodliwym promieniowaniu HEV, czyli niebieskim świetle emitowanym przez ekrany komputerów, smartfonów czy tabletów. Nic dziwnego – ilość czasu spędzana przez takimi urządzeniami na przestrzeni lat znacząco wzrosła, a co za tym idzie – zaczęła pociągać za sobą realne skutki uboczne. 

Jednym z nich jest pogarszanie wzroku. Tutaj technologia wychodzi naprzeciw i dzięki temu obecne okulary korekcyjne często są wyposażane w szkła z filtrami, które blokują HEV. 

Nie bez znaczenia pozostaje również wpływ światła niebieskiego na skórę, ponieważ może prowadzić do powstawania przebarwień i szybszego fotostarzenia. 

Jak zatem widać - warto szukać kosmetyków, które mają takie oznaczenia, a także (o ile to możliwe) starać się ograniczyć korzystanie z urządzeń elektronicznych, które generują światło niebieskie. 

Oznaczenie “wodoodporność” 

Na opakowaniach kosmetyków przeciwsłonecznych często można znaleźć oznaczenie wodoodporności. Jest ono przyznawane zgodnie ze specjalną, międzynarodową metodą badawczą. Aby produkt mógł otrzymać taki status, musi spełniać określone standardy ustalone przez Cosmetics Europe – Personal Care Association (dawniej: European Cosmetic, Toiletry, and Perfumery Association) 

Produkty z oznaczeniem wodoodporności świetnie sprawdzą się na plaży, w trakcie aktywności wodnych, podczas uprawiania sportów na świeżym powietrzu czy przy dużej wilgotności powietrza (są bardziej odporne na pot). 

Co ważne - jednorazowa aplikacja takich kosmetyków nie jest gwarancją skutecznej i długotrwałej ochrony. Mimo że zapewniają one lepszą trwałość podczas kontaktu z wodą, ich skuteczność stopniowo maleje. 

Produkty z SPF należy regularnie reaplikować, np. po wytarciu się ręcznikiem czy kąpieli oraz (niezależnie od tego) co kilka godzin - zgodnie z zaleceniami producenta, bez wzlgędu na to czy posiadają oznaczenie dotyczące wodoodporności czy też nie. 

Oznaczenie “anti-pollution” 

Coraz częściej na opakowaniach kosmetyków z SPF pojawia się oznaczenie „anti-pollution”, sugerujące, że produkt chroni skórę przed zanieczyszczeniami powietrza i smogiem. 

W rzeczywistości to głównie chwyt marketingowy, a skuteczna ochrona przed szkodliwym wpływem środowiska nie wymaga specjalnych oznaczeń. Najważniejsze jest, aby kosmetyk zawierał antyoksydanty i ekstrakty roślinne, które neutralizują wolne rodniki i wspierają barierę ochronną skóry. 

W połączeniu z filtrami UV, takie składniki jak witamina C, witamina E, niacynamid, polifenole czy ekstrakt z zielonej herbaty skutecznie zabezpieczają cerę przed fotostarzeniem oraz wpływem smogu i innych czynników zewnętrznych. Zamiast kierować się marketingowymi hasłami, warto zwrócić uwagę na skład produktu, który faktycznie wspiera ochronę skóry w codziennym środowisku. 

Bibliografia:  

1. Hedayat K, Ahmad Nasrollahi S, Firooz A, Rastegar H, Dadgarnejad M. Comparison of UVA Protection Factor Measurement Protocols. Clin Cosmet Investig Dermatol. 2020 May 8;13:351-358. doi: 10.2147/CCID.S244898. PMID: 32547149; PMCID: PMC7244352.  
2. K. Uzdrowska, M. Górska-Ponikowska, Pracownia Kosmetologii i Trychologii Medycznej, Katedra i Zakład Chemii Medycznej, Gdański Uniwersytet Medyczny Kosmetyka przeciwsłoneczna jako podstawowa ochrona przed fotostarzeniem https://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2022/12/ACM-2022-01-v7-Uzdrowska-PL.pdf [data dostępu: 12.03.25].  
3. Wyznaczanie stopnia ochrony przeciwsłonecznej UVA w kosmetykach z filtrem ochronnym – metoda in vitro. PN-EN ISO 24443:2012.  
4. M. Krzyżostan, Ochrona przeciwsłoneczna Fakty i mity na temat działania filtrów słonecznych, https://cnb.drirenaeris.com/wp-content/uploads/2020/06/543d93f512746fe022b22cbc0233f7ab.pdf [data dostępu: 12.03.25].  
5. A. WAWRZYŃCZAK, I. NOWAK – Wydział Chemii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań Spektrofotometryczna ocena właściwości promieniochronnych produktów kosmetycznych zawierających filtry UV, CHEMIK 2011, 65, 7, 655-660, https://bibliotekanauki.pl/articles/1286951.pdf [data dostępu: 12.03.25].