Bariera hydrolipidowa skóry to podstawa pielęgnacji. Jak ją odbudować?

Czym jest bariera hydrolipidowa i z czego się składa? 

Bariera hydrolipidowa (BHL) to jedno z kluczowych pojęć w pielęgnacji skóry. Dlaczego? Bo bez zrozumienia, czym jest, z czego się składa i jakie pełni funkcje, trudno w ogóle mówić o skutecznej pielęgnacji. Bez odpowiednio nawilżonej i zregenerowanej bariery hydrolipidowej nawet najlepsze, zaawansowane składniki aktywne – takie jak retinoidy czy witamina C – mogą nie działać skutecznie, a wręcz nasilać podrażnienia. 

Bariera hydrolipidowa to pierwsza linia obrony przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi, mur ochronny skóry, prawdziwa SUPERBOHATERKA! Dlaczego? Bo chroni skórę przed antagonistami, takimi jak zanieczyszczenia czy bakterie patogenne i zapewnia jej odpowiednie nawilżenie. 

Jak to często bywa – prawdziwi bohaterowie nie noszą peleryny. Tak też jest w tym przypadku: bariera hydrolipidowa jest niewidoczna gołym okiem, a mimo to pełni kluczową rolę dla skóry. To ochronny płaszcz, który otula najbardziej zewnętrzną warstwę naskórka (warstwę rogową) i składa się z takich składników, jak: 

• lipidy (ceramidy, cholesterol, wolne kwasy tłuszczowe, glicerydy, woski, skwalen) - zapobiegają skórę przed nadmierną utratą wody, utrzymują komórki naskórka niczym cegły w murze; 

• sebum (wydzielina gruczołów łojowych); 
• woda; 
• czynnik nawilżający (NFM) – mieszanina substancji, które wspomagają wiązanie wody w skórze. W ich skład wchodzą m. in.; aminokwasy, kwas mlekowy, kwas piroglutaminowy (PCA) czy mocznik. 

Dlaczego bariera hydrolipidowa skóry jest taka ważna? Funkcje 

Bariera hydrolipidowa to niezwykle ważna warstwa ochronna skóry. Za co odpowiada? 

• Chroni przed nadmierną utratą wody przez naskórek (TEWL), dzięki temu pomaga w utrzymaniu prawidłowego nawilżenia skóry. 
• Chroni przed działaniem szkodliwych czynników zewnętrznych, jak niekorzystne temperatury, wiatr czy zanieczyszczenie środowiska. 
• Zabezpiecza przed przedostawaniem się do głębszych warstw skóry niekorzystnych mikroorganizmów. 
• Chroni przed uszkodzeniami i zmniejsza ryzyko podrażnień oraz infekcji. 
• Wspomaga regenerację skóry, sprawia, że komórki skóry odnawiają się i odbudowują w prawidłowym tempie. 
• Dba o prawidłowe pH skóry. 
• Zmniejsza wrażliwość skóry na szkodliwe promieniowanie UV. 

Co wpływa na stan bariery hydrolipidowej skóry i jakie mogą być przyczyny jej uszkodzenia? 

Codziennie na skórę oddziałują czynniki, które mogą zaburzać jej równowagę. Jest to m.in.: 

• dieta – to, co ląduje na Twoim talerzu ma znaczący wpływ na to, jak funkcjonuje cały organizm. Brak dostarczania mu kluczowych składników, jak witaminy A, D, E, C, niektórych minerałów czy kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6 może pogarszać stan bariery hydrolipidowej; 
• odwodnienie - niewystarczająca ilość pitej wody sprawia, że skóra jest niewystarczająco nawilżona, a bariera hydrolipidowa osłabiona. 
• przewlekły stres i niedostateczna ilość snu - mogą znacząco obniżać zdolność skóry do regeneracji i utrzymania bariery hydrolipidowej w dobrej kondycji. 
• wiek – z czasem zmniejsza się ilość lipidów czy ceramidów w skórze, co może osłabiać BHL. 
• czynniki atmosferyczne – wiatr, bardzo wysokie i bardzo niskie temperatury, mróz, a także zanieczyszczenia środowiska, np. smog,  
• czynniki genetyczne - wielu Europejczyków ma mutację genu odpowiedzialnego za produkcję filagryny, która jest niezbędnym białkiem do zapewnienia barierowej funkcji naskórka. 

Jak widać, przyczyn osłabienia bariery hydrolipidowej może być wiele – niektóre z nich są poza Twoją kontrolą. Świadomość tych mechanizmów pozwala jednak lepiej obserwować skórę, szybciej reagować na jej potrzeby i zapobiegać długotrwałym problemom. W codziennej pielęgnacji warto skupić się przede wszystkim na tym, na co masz realny wpływ – przyjrzyj się zatem swoim codziennym nawykom i sposobie pielęgnacji skóry. Czy na pewno jest właściwy? 

Jakie nawyki pielęgnacyjne mogą uszkadzać barierę hydrolipidową skóry? 

Niektóre codzienne nawyki, choć pozornie nieszkodliwe, mogą stopniowo osłabiać barierę hydrolipidową i wpływać na kondycję skóry. Warto je rozpoznać i zmodyfikować, zanim doprowadzą do większych problemów. 

• Mycie twarzy mydłem – skóra ma naturalnie lekko kwaśne pH, które sprzyja prawidłowemu funkcjonowaniu mikrobiomu. (Pożyteczne bakterie, które go tworzą, najlepiej działają prawidłowo właśnie w takim środowisku.) Mydło, ze względu na swój zasadowy odczyn, może zaburzać tę równowagę i osłabiać barierę hydrolipidową, a w konsekwencji pozbawiać skórę jej naturalnej ochrony. 
• Silne pocieranie twarzy szorstkim ręcznikiem – to w oczywisty sposób może prowadzić do uszkodzenia płaszcza hydrolipidowego, powstawania mikrouszkodzeń, zwiększonej wrażliwości i przesuszenia. Co zamiast tego? Lepiej postawić na delikatne, bawełniane lub papierowe ręczniki. Zamiast pocierać nimi twarz, delikatnie dociskaj je do skóry. Pamiętaj, by regularnie je wymieniać, ponieważ wilgotne ręczniki stwarzają idealne warunki do rozwoju bakterii i grzybów, które mogą pogarszać stan skóry. 
• Zbyt ciepła/zimna temperatura wody do mycia – najlepiej sprawdzi się tutaj środek, a więc letnia woda. Dlaczego? Zbyt wysoka temperatura może powodować podrażnienie oraz zaczerwienienie. Zbyt zimna woda nie będzie w stanie efektywnie usunąć zabrudzeń, co także może prowadzić do zaczerwienienia skóry i zwiększenia jej wrażliwości. 
• Zbyt częste złuszczanie skóry lub nakładanie zbyt dużej ilości produktu złuszczającego może niszczyć barierę hydrolipidową skóry, tzn. pozbawiać ją zarówno budulców, jak i mikrobiomu. Lepiej stosować rozsądną częstotliwość i odpowiednią ilość kosmetyku. W tym celu najlepiej sugerować się rekomendacjami producenta. 
• Niewystarczające nawilżenie bariery naskórka – codzienna pielęgnacja powinna zawierać zarówno humektanty (czyli składniki nawilżające, które wiążą wodę w skórze), jak i emolienty (składniki natłuszczające, które zapobiegają przeznaskórkowej utracie wilgoci - TEWL). Ich niedobór może sprawić, że skóra zacznie produkować więcej sebum w odpowiedzi na przesuszenie, co z czasem doprowadzi do jej odwodnienia. 
• Zbyt intensywne stosowanie retinoidów lub kwasów bez regeneracji – tego typu składniki zwiększają wrażliwość skóry na działanie czynników zewnętrznych, dlatego potrzebują wsparcia w postaci pielęgnacji odbudowującej. Jeśli pominiesz kosmetyki wzmacniające barierę hydrolipidową możesz łatwo doprowadzić do podrażnień i osłabienia naturalnej bariery ochronnej skóry. 

Teraz już wiesz, jakich błędów unikać i możesz łatwiej kontrolować stan skóry, szybciej reagować na niepokojące sygnały i zapobiegać długotrwałym problemom. A co, gdy problem uszkodzonego płaszcza ochronnego skóry już się pojawił? I jak go rozpoznać? 

Jak wygląda zaburzona bariera hydrolipidowa? Objawy 

Uszkodzona bariera hydrolipidowa skóry to stan, który może być trudny do rozpoznania. Dlaczego? Ponieważ może objawiać się naprawdę w różny sposób i przez to być mylony z wieloma innymi problemami skórnymi (dermatozami). 

O zaburzonej barierze hydrolipidowej może świadczyć: 

• zwiększoną wrażliwość i reaktywność skóry, 
• uczucie napięcia lub ściągnięcia – szczególnie po myciu,  
• przesuszenie skóry przy jednoczesnej nadprodukcji sebum, 
• podrażnienia, zaczerwienienia, a nawet świąd czy pieczenie, 
• widoczną suchość skóry, 
• pojawiające się niedoskonałości. 

Czy uszkodzona bariera hydrolipidowa może mieć związek z trądzikiem?

Tak, zaburzona bariera hydrolipidowa a trądzik to często spotykany, nieszczęśliwy duet. Z czego wynika?  

Naruszona BHL nie spełnia dobrze swoich funkcji ochronnych. W takiej sytuacji staje się bardziej przepuszczalna – do głębszych warstw skóry mogą łatwiej przedostawać się wolne rodniki i patogenne drobnoustroje, co sprzyja stanom zapalnym i trądzikowi. 

Co może temu zapobiegać? Pielęgnacja nakierowana na odbudowę BHL. „Szczelna” i nieuszkodzona bariera hydrolipidowa można znacząco poprawiać stan skóry trądzikowej. 

Jakich składników szukać w kosmetykach do odbudowy bariery hydrolipidowej? 

Wiesz już, z czego zbudowana jest bariera ochronna skóry – i to bardzo ważne, bo skuteczna odbudowa zaczyna się od uzupełnienia brakujących składników. To najprostszy i najszybszy sposób, by ją wzmocnić i uszczelnić. 

Co powinny zawierać produkty do odbudowy bariery hydrolipidowej? Jeśli zależy Ci na regeneracji BHL w składzie kosmetyków szukaj takich substancji jak: 

• ceramidy (np. INCI: Ceramide NP), 
• cholesterol (INCI: Cholesterol), 
• kwasy tłuszczowe (np. Kwas stearynowy: Stearic Acid, Kwas linolowy: Linoleic Acid, Kwas palmitynowy: Palmitic Acid, Kwas laurynowy: Lauric Acid 
• skwalan (INCI: Squalane), 
• kwas hialuronowy (INCI: Hyaluronic Acid, Sodium Hyaluronate), 
• Składniki tworzące NMF m. in.: 
  • aminokwasy (Glicyna: INCI: Glycine, Alanina: INCI: Alanine, Seryna: INCI: Serine, Arginina: INCI: Arginine), 
  • mocznik (INCI: Urea), 
  • sole kwasu mlekowego (INCI: Sodium Lactate, Ammonium Lactate), 
  • kwas piroglutaminowy (PCA) i jego sole, (INCI: PCA, Sodium PCA), 
  • cukry (INCI: Glucose, Lactose), 
• niacynamid (INCI: Niacynamide), 
• wąkrota azjatycka (INCI: Centella Asiatica Extract), 
• pre- i postbiotyki (INCI: Inulin, Alpha-Glucan Oligosaccharide, z końcówką Ferment Filtrate) – zadbają o równowagę mikrobiomu skóry, który wraz z barierą hydrolipidową chroni skórę przed działaniem szkodliwych czynników zewnętrznych.

Odbudowa bariery hydrolipidowej krok po kroku. Jakie kosmetyki stosować? 

Odbudowa bariery hydrolipidowej to proces, który wymaga konsekwencji, delikatności i dobrze dobranych składników. Kluczem jest zrozumienie, czego potrzebuje skóra i systematyczne dostarczanie jej tych substancji. Nawet krem stosowany wieczorem może nie zapewnić skórze pełnego wsparcia, jeśli działa w pojedynkę. W tym przypadku trzeba działać kompleksowo Jak odbudować barierę hydrolipidową skóry twarzy? Sprawdź poniższe kroki. 

Ocena stanu skóry 

Jak już wiesz, uszkodzona bariera hydrolipidowa nie zawsze daje jednoznaczne objawy i łatwo pomylić ją z innym problemem skórnym. Jeśli jednak Twoja skóra swędzi, piecze, jest ściągnięta, przesuszona lub się łuszczy, a do tego staje się nadwrażliwa, zaczerwieniona, łatwo się podrażnia i częściej pojawiają się na niej niedoskonałości – to sygnały, których nie warto bagatelizować. W takim przypadku dobrze skonsultować się ze specjalistą – dermatologiem lub kosmetologiem, który pomoże ocenić jej stan. Szczególnie jeśli wspomniane objawy utrzymują się przez dłuższy czas i nie ustępują mimo stosowania odpowiednich kosmetyków. 

Oczyszczanie 

Stosuj łagodne oczyszczanie, postaw na delikatne emulsje, olejki i masła. Zrezygnuj z płynu micelarnego i zmywania makijażu przy pomocy płatków kosmetycznych by wyeliminować czynnik tarcia. 

Tonizacja

Ten krok nie zawsze jest konieczny, ponieważ współczesne formuły kosmetyków mają pH zbliżone do naturalnego, co sprawia, że nie ma potrzeby jego dodatkowego wyrównywania. Jeśli jednak zdecydujesz się na stosowanie toniku – wybierz taki o delikatnym działaniu, zawierający składniki nawilżające (np. pantenol, kwas hialuronowy, itd.). Delikatnie wklep go w twarz (zrezygnuj w pocierania twarzy wacikami, ponieważ może to działać podrażniająco). Tonik zastosowany po oczyszczaniu wyrówna naturalne ph skóry (jeśli to konieczne), przygotuje cerę na dalsze etapy pielęgnacji i umożliwi lepsze wchłanianie składników aktywnych. 

Serum

Regularne stosowanie serum odbudowującego barierę hydrolipidową skóry możne znacząco poprawić wygląd skóry. Najlepiej wybieraj takie, które zawiera w składzie ceramidy, kwas hialuronowy czy pantenol. Aplikuj kosmetyk na oczyszczoną skórę. (Może być ona lekko

Krem na odbudowę bariery hydrolipidowej

Nawilżający krem do twarzy to podstawowy element codziennej rutyny pielęgnacyjnej. Domyka cały proces, dlatego warto sięgnąć po formułę o właściwościach regenerujących. Taki kosmetyk intensywnie nawilży skórę, stworzy ochronną warstwę i pomoże zabezpieczyć ją przed czynnikami zewnętrznymi oraz dalszymi uszkodzeniami.

Ochrona przeciwsłoneczna

Osłabiona bariera ochronna skóry staje się jeszcze bardziej wrażliwa na negatywny wpływ promieniowana UV, a ono oddziałuje na nas niezależnie od pogody. Dlatego to bardzo ważne, by szczególnie przy uszkodzonej barierze hydrolipidowej skóry codziennie stosować kremy z filtrami i wysokimi wskaźnikami SPF. 

Złuszczanie 

W czasie regeneracji bariery hydrolipidowej skóry lepiej zrezygnować ze złuszczania i stosowania takich składników, jak kwasy, retinol czy peelingi ziarniste, ponieważ mogą one działać drażniąco i tylko pogarszać stan skóry. Jeśli jej stan nieco się poprawi, możesz sięgnąć po bardzo łagodne peelingi enzymatyczne lub takie, oparte na kwasach PHA, które mają również działanie nawilżające. 

Tryb życia i codzienne nawyki

Regeneracja uszkodzonej bariery hydrolipidowej to nie tylko kwestia kosmetyków czy diety – ogromne znaczenie mają także codzienne przyzwyczajenia i styl życia. 

Aby wzmocnić barierę hydrolipidową od wewnątrz, warto zadbać o odpowiednią ilość niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) w diecie. Znajdziesz je w produktach takich jak orzechy, siemię lniane, awokado, ryby oraz w olejach bardzo przydatnych do odbudowy bariery hydrolipidowej – na przykład oleju z pestek winogron, słonecznikowym czy sezamowym. 

Kluczowe jest odpowiednie nawodnienie organizmu – pijąc wystarczającą ilość wody każdego dnia, wspierasz naturalne nawilżenie skóry od wewnątrz. 

Równie istotny jest sen – to właśnie nocą zachodzą intensywne procesy regeneracyjne, dlatego warto zadbać o regularny, głęboki wypoczynek. 

Nie bez znaczenia jest także stres – jego nadmiar może zaburzać gospodarkę hormonalną i osłabiać kondycję skóry. Warto więc w codzienności znaleźć przestrzeń na relaks, ruch czy inne sposoby rozładowywania napięcia. 

Ile trwa odbudowa bariery hydrolipidowej skóry?

Niestety nie istnieje jednoznaczna odpowiedź na pytanie, ile odbudowuje się bariera hydrolipidowa. Zależy to m.in. od tego, jak bardzo naruszona została i jak szybko skóra się regeneruje. To zatem bardzo indywidualna kwestia. Czasem regeneracja może trwać tydzień, czasem kilkanaście dni, kilka tygodni, a nawet miesięcy. 

Efekty pielęgnacji mogą nie być widoczne od razu, ale konsekwencja w jej stosowaniu z pewnością przyczyni się do regeneracji płaszcza hydrolipidowego i przyniesie skórze ulgę.

Bibliografia

1. W. Czerwonka, D. Puchalska, M. Lipińska, Arkadiusz Habrat, Artykuł Naukowy, Kosmetologia Estetyczna, Mechanizmy i metody przenikania substancji czynnych przez barierę lipidową skóry, http://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/01/ke2018.6-4.pdf, [data dostępu: 09.06.25]. 
2. Dr n. farm. Anna Gromotowicz-Popławska, Zakład Biofarmacji, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Anatomia i fizjologia skóry, https://www.umb.edu.pl/photo/pliki/WF_jednostki/samodzielna-pracownia-biofarmacji/kosmeceutyki/1b._anatomia_i_fizjologia_skory.pdf, [data dostępu: 09.06.25].  
3. J. Del Rosso, J. Zeichner, A. Alexis, D. Cohen, D. Berson, Understanding the Epidermal Barrier in Healthy and Compromised Skin: Clinically Relevant Information for the Dermatology Practitioner, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5608132/#sec2, [data dostępu: 09.06.25].  
4.  Martini M. Kosmetologia i farmakologia skóry. Warszawa: Wyd. PZWL; 2007. 
5. Seung H, Se K, Sung K. An update of the defensive barrier function of skin. Yonsei Med J. 2006;47(3):293-306. https://doi.org/10.3349/ymj.2006.47.3.293. 
6. B. Kwiatkowska, Skóra. Azjatycka pielęgnacja po polsku, wyd. Pascal.